سریلانکا: اصلاحات مالیات بر ارزش افزوده برای حمایت از صادرات

در یک نگاه

• شورای سرمایه‌گذاری سریلانکا (BOI) در تلاش است تا اثرات منفی مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر ورودی‌های تولید داخلی را که مانع ادغام رو به عقب (backward integration) در صنایع کلیدی مانند پوشاک می‌شود، برطرف کند.
• حذف سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثانویه (SVAT) چالش‌های جدی در جریان وجوه نقد و افزایش هزینه‌های بهره برای صادرکنندگان ایجاد کرده است.
• کشورهای رقیب مانند ویتنام و تایوان، فروش به شرکت‌های صادراتی را به طور موثر معاف از مالیات (zero-rate) می‌کنند، امری که سریلانکا به دنبال تقلید از آن است.
• صنعت پوشاک هشدار می‌دهد که این ناهماهنگی در مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند تلاش‌ها برای ادغام رو به عقب را متوقف کرده و منجر به انتقال دفاتر خرید به خارج از کشور شود.
• دولت سریلانکا فعالانه در حال بررسی پیشنهادهای بودجه و تعامل با سازمان امور مالیاتی برای یافتن راه‌حلی برای صادرکنندگان فرضی (deemed exporters) است.

BOI به اثرات مالیات بر ارزش افزوده بر بخش صادرات رسیدگی می‌کند

شورای سرمایه‌گذاری سریلانکا (BOI) به طور جدی در حال رسیدگی به پیامدهای نامطلوب مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر ورودی‌های تولید داخلی است. این مالیات به طور قابل توجهی تلاش‌ها برای ادغام رو به عقب (backward integration) در صنایع صادراتی سریلانکا را تضعیف می‌کند.

بخش پوشاک نگرانی‌های قابل توجهی را ابراز کرده و تاکید می‌کند که حذف سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثانویه (SVAT) عملیات آنها را مختل کرده است. پیش از این، SVAT به تولیدکنندگان داخلی اجازه می‌داد تا کالاها را با وضعیت معاف از مالیات به صادرکنندگان عرضه کنند، اما فقدان کنونی آن، فشار شدیدی بر جریان وجوه نقد و افزایش هزینه‌های بهره برای این صادرکنندگان وارد می‌کند.

مقایسه‌های بین‌المللی: شیوه‌های مالیات بر ارزش افزوده

در اقتصادهای صادرات‌محور مشابه، مانند ویتنام و تایوان، فروش داخلی به شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد تجاری، همانند فروش نهایی صادرات، نرخ صفر (zero-rated) در نظر گرفته می‌شود. این رویکرد به این معنی است که مالیات بر ارزش افزوده اعمال نمی‌شود و مهم‌تر از آن، تامین‌کنندگان واجد شرایط دریافت اعتبار مالیات بر ورودی (input tax credits) خواهند بود.

💡 برخلاف ورودی‌های داخلی، ورودی‌های وارداتی به سریلانکا، مانند بسیاری از کشورهای رقیب در شرق آسیا، همچنان از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. این وضعیت یک نابرابری ایجاد می‌کند که به تامین‌کنندگان داخلی آسیب می‌زند.

تهدیدی برای ادغام رو به عقب

رهبران صنعت پوشاک هشدار جدی داده‌اند: بدون حل و فصل این ناهماهنگی مالیاتی، ممکن است مجبور شوند استراتژی‌های ادغام رو به عقب خود را کنار بگذارند، اقدامی که برای حفظ رقابت‌پذیری جهانی ضروری تلقی می‌شود.

صنعت پوشاک سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را در توسعه زنجیره تامین داخلی از طریق ادغام رو به عقب انجام داده است. به عنوان مثال، منطقه اختصاصی تاسیس شده در Eravur، که به طور خاص برای تولید منسوجات طراحی شده، نشان‌دهنده تعهد به تعمیق قابلیت‌های داخلی است.

مذاکرات دولت و راهکارهای پیشنهادی

آرجونا هرات، رئیس BOI، اظهار داشت: ما امسال لایحه بودجه‌ای را برای جلوگیری از این ناهماهنگی ارائه کرده‌ایم. BOI همچنین مستقیماً با سازمان امور مالیاتی وارد گفتگو شده است.

وی افزود: ما با سازمان امور مالیاتی نیز صحبت کرده‌ایم. آنها اذعان کرده‌اند که در چارچوب مقررات، ممکن است راهی برای بررسی این موضوع برای صادرکنندگان فرضی در داخل منطقه وجود داشته باشد.

هرات تاکید کرد: بنابراین، ما به طور فعال در این زمینه درگیر هستیم تا یک راه حل عملی پیدا کنیم.

بستر تاریخی مناطق آزاد تجاری و مالیات بر ارزش افزوده

ایده صفر کردن نرخ فروش داخلی به مناطق صادراتی جدید نیست. کشورهایی مانند ویتنام و تایوان، که تایوان در اوایل دهه ۱۹۶۰ پیشگام مناطق آزاد تجاری بود، از دیرباز از این رویکرد استفاده کرده‌اند و صفر کردن نرخ را نه تنها به صادرات نهایی، بلکه به خدمات ارائه شده در این مناطق نیز تعمیم داده‌اند.

جالب اینجاست که تایوان در دهه ۱۹۵۰ با چالش‌های اقتصادی خود، ناشی از بی‌ثباتی پولی و مالیات‌های حمایتی بر واردات که مانع تولید صادراتی می‌شد، مواجه بود. در ابتدا، بازپرداخت مالیات برای مقابله با سیاست‌های حمایتی استفاده می‌شد.

تاسیس یک منطقه آزاد تجاری در نزدیکی بندر Kaohsiung، حرکتی استراتژیک برای کمک به صادرکنندگان جهت دور زدن این موانع حمایتی بود. در آن زمان، مالیات بر ارزش افزوده در خارج از اروپا کمتر رایج بود، بنابراین مسئله فوری برای قدرت‌های اقتصادی نوظهور اروپا نبود.

سیستم‌های مدرن مالیات بر ارزش افزوده از فرانسه سرچشمه گرفت و پس از آزمایش‌های اولیه در ساحل عاج در سال ۱۹۵۴، در سال ۱۹۵۸ در فرانسه پذیرفته شد. متعاقباً، مالیات بر ارزش افزوده در سراسر جامعه اقتصادی اروپا گسترش یافت و بریتانیا آن را در سال ۱۹۷۲ تصویب کرد.

💡 به نظر می‌رسد درک محدودی از مکانیزم‌های مالیات بر ارزش افزوده در برخی مناطق، مانند ایالات متحده، وجود دارد، جایی که رئیس جمهور سابق ترامپ آن را به عنوان یک یارانه صادراتی ناعادلانه مورد انتقاد قرار داد.

پیامدهای گسترده‌تر اقتصادی

صادرکنندگان سریلانکایی گزارش داده‌اند که معکوس شدن سیستم SVAT همچنین بر دفاتر خرید داخلی تأثیر منفی گذاشته است، از جمله توقف خرید از تامین‌کنندگان واقع در خارج از مناطق تعیین شده.

تحلیلگران معتقدند که دفاتر خرید نیز ممکن است به دلیل حذف SVAT تحت فشار قرار گیرند تا به خارج از کشور منتقل شوند، که شبیه به توقف بالقوه ادغام رو به عقب و تامین محلی است. این امر می‌تواند پیوندهای محلی و فرصت‌ها را کاهش دهد.

در حالی که برخی از بخش‌های صادراتی ممکن است بتوانند تأثیر مالی را جذب کنند، صنایعی با حاشیه سود کمتر، مانند پوشاک، احتمالاً از رژیم فعلی مالیات بر ارزش افزوده عواقب شدیدتری را تجربه خواهند کرد.

تاثیر بر تولیدکنندگان چای

تولیدکنندگان چای سریلانکا نیز اعلام کرده‌اند که به دلیل کاهش قیمت‌های فروش، هزینه بهره اضافی متحمل خواهند شد. این امر ناشی از فشار جریان وجوه نقد است که صادرکنندگان هنگام پرداخت پیشاپیش مالیات بر ارزش افزوده با آن روبرو هستند، حتی با دوره‌های بازپرداخت کوتاه‌تر.

پس از حذف SVAT، گزارش شده است که قیمت چای حدود ۱۰۰ روپیه در هر کیلوگرم کاهش یافته است. اگرچه انتظار می‌رود پس از پردازش بازپرداخت‌های مالیات بر ارزش افزوده، مقداری بهبود قیمت رخ دهد، اما تأثیر فوری قابل توجه بوده است.

📍 برخلاف تولیدکنندگان کالاهای صنعتی که می‌توانند به راحتی به واردات مواد اولیه روی آورده و خریدهای داخلی را متوقف کنند، مزارع چای و تولیدکنندگان کوچک به بازار داخلی محدود هستند. با این حال، قیمت‌ها ممکن است برای جبران هزینه‌های عملیاتی بالاتر که توسط صادرکنندگان متحمل می‌شود، تعدیل منفی شوند.

دوره‌های اقتصادی و سیاست‌های مالیاتی

سریلانکا سابقه‌ای در افزایش مالیات در پاسخ به بحران‌های تراز پرداخت دارد. این بحران‌ها اغلب ناشی از اقدامات بانک مرکزی، مانند همراهی پولی یا اجرای سیاست پولی آسان – اصطلاحاتی که منتقدان اغلب با کاهش نرخ بهره تورمی یا چاپ پول مرتبط می‌دانند – آغاز می‌شوند.

بحران‌های ارزی نیز منجر به افزایش مالیات بر درآمد شده است. این امر به نوبه خود، اغلب نیاز به رژیم‌های مالیاتی پایین‌تر برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و حمایت از کسب‌وکارهای صادرات‌محور را ایجاد کرده است.

📊 نرخ فعلی مالیات شرکتی در سریلانکا ۳۰ درصد است که به طور قابل توجهی بالاتر از ۲۰ درصد رایج در کشورهای شرق آسیا و اسکاندیناوی است که ثبات پولی بیشتری را حفظ می‌کنند.

جمع‌بندی

شورای سرمایه‌گذاری سریلانکا (BOI) فعالانه در حال رسیدگی به مسائل حیاتی مربوط به مالیات بر ارزش افزوده (VAT) است که بر قابلیت‌های ادغام رو به عقب بخش صادرات تأثیر می‌گذارد. حذف SVAT، به ویژه در صنایع پوشاک و چای، تنگناهای مالی قابل توجهی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است.

با توجه به اینکه معیارهای بین‌المللی فروش داخلی به مناطق صادراتی را مشمول نرخ صفر می‌دانند، سریلانکا در حال بررسی راهکارهایی برای بازنگری سیاست مالیات بر ارزش افزوده خود جهت حمایت از تولید داخلی و حفظ رقابت‌پذیری صادرات است.